نخستین بار در قانون نظام معماری و ساختمانی مصوب سال 1352 (اصلاحی سال 1356) ، تاسیس دو سازمان به نام های سازمان نظام مهندسان معمار و شهرساز و سازمان نظام مهندسان ساختمان و تاسیسات پیش بینی شد.
هدف سازمان نظام مهندسان معمار و شهرساز رعایت اصول معماری و شهرسازی و ایجاد امکانات و تسهیلات برای بالا بردن سطح و کیفیت کار اشخاصی بود که امر تهیه و نظارت و اجرای طرح های ساختمانی و شهرسازی را به عهده داشتند و هدف سازمان نظام مهندسی ساختمان و تاسیسات رعایت اصول مهندسی در امور محاسبات و اجرای ساختمان و تاسیسات و سایر رشته های مربوط و ایجاد امکانات و تسهیلات برای بهبود کیفیت کار اشخاصی بود که امور مزبور را به عهده داشتند .
با تصویب قانون آزمایش نظام مهندسی ساختمان در سال 1371 به جای دو سازمان فوق ، سازمان واحدی تحت نام نظام مهندسی ساختمان پیش بینی شد که این امر در قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان مصوب سال 1374 نیز به قوت خود باقی ماند.
سازمان نظام مهندسی ساختمان دارای واحد های استانی است و از نظر حقوقی هر سازمان استانی دارای شخصیت مستقل است . ارکان سازمان عبارت است از سازمان استان ها ، هیات عمومی سازمان ، شورای مرکزی ، رییس سازمان و شورای انتظامی .
برای تشکیل سازمان استان وجود حداقل 50 نفر داوطلب عضویت از بین مهندسان حوزه آن استان که دارای مدرک مهندسی در رشته های اصلی مهندسی شامل معماری ، عمران ، تاسیسات مکانیکی ، تاسیسات برقی ، شهرسازی ، نقشه برداری و ترافیک باشند ، ضروری است. 

پس از استان اردبیل در سال 1372، سازمان نظام مهندسی ساختمان استان اردبیل نیز در سال 1373 بعنوان یکی از تشکیلات اداری استان شکل گرفت و پس از تصویب و ابلاغ قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان در مجلس شورای اسلامی در اسفند 1374، اولین دوره هیات مدیره سازمان در سال 1376 براساس قانون جدید شروع به فعالیت نموده و خدمات فنی و مهندسی خود را در راستای تقویت و توسعه فرهنگ و ارزش های اسلامی، رشد و اعتلای، ارتقاء دانش فنی مهندسان و افزایش کیفیت خدمات مهندسی در بخش خصوصی و دولتی، ارایه می نماید.